BICHISH-TIKISHNI O‘RGATISH METODIKASI

BICHISH-TIKISHNI O‘RGATISH METODIKASI BO‘YICHA UMUMIY MASALALAR

1.1.      Bichish-tikish to‘garagi haqida ma’lumot

Kiyimlarni bichish-tikish kasbi juda qadimiy va zaruriy mehnat turi hisoblanadi. Kiyimning asosiy vazifasi odam tanasini atrof- muhitning turli nomaqbul ta’sirlaridan muhofaza qilish va beza- tish hisoblanadi. Kiyimning paydo bo‘lganiga juda ko‘p asrlar bo‘lgan. Uning paydo bo‘lishi ob-havo sharoiti, ishlab chiqarish kuchlari, vositalarining rivojlanishi bilan bog‘liq. Tikuvchilik kas- bining paydo bo‘lishi G‘arbiy Yevropada XII asrga, Rossiya sha- harlarida esa XIV asrga to‘g‘ri keladi. Qadimgi Rossiyada kiyimni «portishe», kiyim tikadigan ustalarni esa «portnoy» deb atashgan. XIV asrdan «platye» so‘zi ishlatila boshlandi.

Kiyimni bichish birinchi bo‘lib Sharqda paydo bo‘lsa-da, soha sifatida u Yevropada rivojlandi.

Bichish tizimini birinchi bo‘lib 1818- yilda fransiyalik Mishel ismli kishi ixtiro etgan. Shu tariqa bichish-tikish kasbiga eng ke- rakli hunar deb qaralib kelinmoqda.

Tikuvchilik o‘zbek xalqining eng qadimdan o‘rganib kelgan hunarlaridan biriga aylandi. Hunar o‘rgatish va o‘rganishning fa- zilati haqida allomalarimiz o‘z asarlarida juda ko‘p yozganlar. Masalan, Abdurahmon Jomiy yoshlarga murojaat qilib shunday degan edi:

Oltin topmagin-u o‘rgangil hunar,

Hunarning oldida pastdir oltin — zar.

Hunar ado bo‘lmas boylikdir. U albatta yoshlikdan o‘rgatiladi. Donolar yoshlarga bu borada nasihatlar berganlar. Bir donish- mand farzandlariga shunday nasihat qilgan: «Aziz farzandlarim, hunar o‘rganinglar, zeroki, mol-dunyoga e’tiqod yo‘q va oltin- kumush safarda xatarlidir. Qaroqchilar o‘g‘irlab ketadi. Ammo

8

hunar qaynar buloq, tugamas davlatdir, agar hunarmand moli- dan mahrum bo‘lsa, qayg‘usi yo‘qdir, chunki hunarning o‘zi davlatdir. Hunarmand qayerga borsa qadrlanadi va uyning to‘ridan joy oladi. Hunarsiz odam esa, hamisha mashaqqat chekadi, tilan- chilik qiladi». (Sa’diy. «Guliston va Bo‘ston».)