ABU NASR AL-FOROBIY SHE’R SAN’ATI HAQIDA

ABU NASR AL-FOROBIY SHE’R SAN’ATI HAQIDA

SHarqda “al-Muallim as-soniy” ya’ni “Ikkinchi Muallim” degan faxrli nomga sazovor bo‘lgan buyuk mutafakkir Abu Nasr al-Forobiy 873 yilda Sirdaryo bo‘yidagi Forob shahrida turk harbiy sarkardasi oilasida tavallud topdi. U avval hunarmandchilik ishlari bilan band bo‘lib, keyin falsafa ilmi bilan mashg‘ul bo‘ladi. U 70 tilni bilgan, degan rivoyatlar bor, 160 dan oshiq asarlar muallifi bo‘lishi bilan birga musiqa va she’riyat ilmlarini ham mukammal bilib,she’rlar ham yozib turgan. Olim nihoyatda kamtar va g‘aribona hayot kechirgan. U Sayf ud-Davladan kuniga 4 dirhamdan oshiq pulni olmagan. Al-Forobiy “Katta musiqa kitobi” nomli asar yozish bilan birga yangi musiqa asbobini ham yaratadi. Bugungi kungacha faqatgina 40 ga yaqin asarigina bizga etib kelgan. Uning mashhur asarlari: “SHarh kitob al-Burhon li Aristutolis” (Arastuning “Isbot” – “Ikkinchi analitika” kitoblariga oid sharh kitobi), “SHarh kitob al-Xitoba li Aristutolis” (Arastuning “Ritorika” asariga yozilgan sharh kitob), “SHarh al maqola as-soniya va as-somina min “Kitob al-jadal” li Aristutolis (Arastuning “al-Jadal” – “Dialektika” kitobidan ikkinchi va sakkizinchi maqolalar sharhi),“SHarh kitob al-Mug‘olata li Aristutolis (Aristotelning “Sofistika” kitobiga bitilgan sharhi), “SHarh kitob al-Maqulot li Aristutolis alo jihat at ta’liq” (Arastuning kategoriyalarni sharhlab yozilgan kitobiga sharh), “Kitob al-jadal” (“Dialektika” kitobi), “Kitob fi mabodi oroyi ahl al-madinat al-fozila” (“Fozil shahar ahli qarashlari haqida kitob),“Kitob al-alfoz va al-huruf” (Lafz so‘zlari va harflar haqida kitob), “Risola fi at-tanbih alo asbob as-saoda” (“Saodatga erishish sabablari ko‘rsatilgan risola”), “Kitob fi al-xitoba kabir, ishrun majalla” (“Ritorika haqida yigirma jildlik katta kitob”), “Kalom lahu fi ash-she’r va al-qavofiy” (“Abu Nasrning she’r va qofiyalar to‘g‘risidagi so‘zi”) va boshqalar hisoblanadi.