Mavzu : Evklid, Erotosfen hayoti va ijodi (16-bet)

Evklid

 (tahminan, eramizdan avvalgi 365 — 300 yillar)

Bu olim hayoti haqida deyarli aniq ma’lumotlar mavjud emas.  Bizga u haqidagi ayrim uzuq-yuluq afsona tarzidagi xabarlar yetib kelgan holos. Uning eng mashhur asari «Boshlang’ichlar» ga birinchi bo’lib sharh yozga Prokl (V asr), Evklidning qachon va qayerda tug’ilganligini yoki vafot etganligini aniq aytib bera olmagan. Proklning qayd etishicha «bu arbob alloma» Ptolomey I zamonasida yashagan ekan. Ba’zi biografik ma’lumotlar XII asrga oid arab qo’lyozmasida saqlanib qolgan: «Evklid, Naukratning o’g’li «Geometr» nomi bilan mashhur, qadimgi zamon allomasi, kelib chiqishiga ko’ra yunon, yashagan joyi Suriya, Tir o’lkasida tavallud topgan».

Afsonalardan birida aytilishicha, podsho Ptolomey geometriyani o’rganishni istab qoladi. Lekin bu oson emasligini bilib, u Evklidni o’z huzuriga chorlaydi va matematikani o’rganish uchun oson yo’llarni ko’rsatishini so’raydi. «Geometriya uchun shohona yo’l yoq» - deb aytadi Evklid, va bu jumla bizning davrimizga qanotli ibora ko’rinishida yetib kelgan.